Monday 15 March 2021

అంతర్జాలము

 

అంతర్జాలము

శార్దూలములు

అంతర్జాలమహత్వసత్వ మిదియం చాడంగ శక్యంబె తా

నెంతో సంతస మందజేయును సతం బింపార లోకమ్మునన్ 

జింతామగ్నులపాలి దైవముగతిన్ శీఘ్రప్రభావమ్మునన్

జెంతన్ జేరును తృప్తిగూర్చును గదా సేవైకచిత్తంబునన్.                      1.

 

వ్వా రెట్టులు పృచ్ఛసేయ నటులే యింపార స్పందించుచున్

వ్వెంతైన గణించబోక త్వరగా తత్ కాంక్షితోదంతముల్

చివ్వం బంపెడి సచ్ఛరంబు పగిదిన్ చెన్నొందగా నందుచున్

రవ్వంతైనను గుందకుండ దెలుపున్ బ్రహ్లాదమున్ బంచుచున్.             2. 

 

అంతర్జాలము కామధేనువనినన్ హాస్యంబు గాబోవ దా

శాంతంబుల్ గనవచ్చు గాని యిట నాయారంభమే సత్య మే

చెంతన్ బూనియు నంత మిచ్చటనుచున్ జెప్పంగ సాధ్యంబు గా

దింతింతై వటుడంతయైన గతి దా నింపార సాగున్ గదా.                      3.

 

బాలల్, వృద్ధులు, స్త్రీసమూహము లిటన్ ల్రీతులన్ జేరి య

ర్థాలన్ గాంతురు విద్యలున్, స్థితిగతుల్, ప్రజ్ఞల్ ప్రదర్శించుటల్

వాలాయంబుగ బోధనల్, పఠనముల్ వ్యాపారకార్యంబులున్

మేలౌ చర్చలు సర్వ మిందగుగదా మిన్నంట హర్షం బిటన్.                  4.

 

నీవే మానవ! దీనిసృష్టి యిచటన్ నిష్ఠాగరిష్ఠుండవై

భావౌన్నత్యము జూపి చేసితి వికన్ బాగౌను జాగ్రత్తతో

ధీవైదుష్యము దాల్చి దీనిని గొనన్ దీపిల్లు దేహంబు కా

దో విస్తారముగా ప్రమాద మగు నీయుర్విన్ గనన్ నిచ్చలున్.                        5.

కాకరకాయకూర

 

నా వంటకం "కాకరకాయ కూర"

(ప్రజ-పద్యం వారి ప్రోత్సాహంతో) 

కాకరకాయకూర

 

కం.

శ్రీకంఠున కభిషేకము

లీ కార్తికమందు జేసి యిక నిచ్చోటన్

జేకొన వనభోజన మిపు

డాకట నే జేరినాడ నందరి మధ్యన్.                                                           1.

ఉ.

"కాకరకాయ"కూర యిది కమ్మగ వండి కవీంద్రకోటికిన్

జేకొన జేయ దెచ్చితిని, స్వీకరణంబున జాగదేల? యీ

శాకములోని పాకమును జక్కగ దెల్పెద నాలకించి మీ

రో కవివర్యులార! యిట నొప్పుగ నెంచరె యారగించగన్.                           2.

ఉ.

ఆపణమందునున్న బహుళాయత యోగ్యసుశాకరాశిపై

చూపును నిల్పి యేరితిని సుందరమైనవి, తెల్లకాయలై

దీపిలువాని, యోగ్యముల దెచ్చితి శుభ్రము చేసి నీటితో

నాపయి వండ బూనితిని యచ్చపు శ్రద్ధను బూని యింటిలోన్.                    3.

ఉ.

శ్రీమతి యూరి కేగుటను జేరితి నేనిక వంటయింటిలో

క్షేమము గూర్చి స్వాస్థ్యమును జేకుర జేసెడి "కారవేల్లమున్"

ధీమతులార! వండుటకు జేతను బట్టితి, కత్తిపీటతో

కామిత హర్షదాయినిని ఖండన చేసితి గుండ్రమౌ గతిన్.                     4.

ఉ.

ప్పున బిండి యందు రస మొల్లక తీయుచు వేరు చేసి నే

ప్పుడు నూనె వేసి మనమంతయు నువ్విళులూరుచుండగా

ప్పున బూర్లెమూకుటను జక్కగ వేగగ జేసి దానిపై

నొప్పెడిరీతి కారమును నుంచితి కొంచెము రుచ్యమౌగతిన్.                        5. 

ఉ.

నిమ్మరసంబు నాపయిని నిస్తులమై చవులూరునట్లుగా

కమ్మదనంపు సౌరులును గల్గగజేయ దలంచి యందులో

జిమ్మితి జేకొనుండు మది జేయక మీరిక నన్యభావనల్  

రమ్మని జీరుచుంటి మిము రమ్యగుణాఢ్యుల నాప్తమిత్రులన్.            6.

ఉ.

ప్రాకటమైన కార్తికము పావనతం గొనుచుండు"కా"దిచే 

"కాకర""కారవేల్లము"లు "కా"దిని గల్గిన యట్టి శబ్దముల్

"కాకర"కీవిధిన్ బహుముఖంబగు యోగ్యత యిందు నందుటన్

మీకిట దీని శాకమును మేలని బంచగ దెచ్చినా నిటుల్                                 7.

తే.గీ.

"బాదరాయణ సంబంధ" ఫణితి యిందు 

గానవచ్చును "కాకర"కార్తికముల"

"కాది"నందుట నందుచే "కాకర"నిట

తెచ్చినాడను మీరలు మెచ్చునటుల.                                                       8.

ఉ.

కూర యొకండె చేసెనని కోపము చూపక యందగా దగున్

మీరలు శుద్ధమానసులు మిక్కుటమౌగతి నెన్నియో యిటన్

కోరిక దీర్చు శాకములు, కూరిమి నింపెడి పిండివంటలున్

తీరగు భోజ్యవస్తువులు దెచ్చిరి యీవన భోజనంబునన్                             9.  

కం.

నమగు నంతర్జాలపు

వనమందున నిట్లు కవనవనభోజనమున్

దనియంగ జేయు కవితా

ధనవంతులు మీర లివియె దండంబు లిటన్.                                              10.

గురువందనము

 

శ్రీ శంకర సంస్కృత కళాశాల, రేపల్లె

గురువందనము

శా.

"శ్రీమచ్ఛంకరసంస్కృతా"ఖ్యమున రాశీభూత సద్విద్యతో

బ్రేమాప్యాయత లందజేయు స్థలియై "రేపల్లె"లో శోభిలెన్

నామౌన్నత్యము గాంచి పంచెను గదా నానావిధజ్ఞాన మీ

శ్రీమంతంబగు సత్కళానిలయమున్ జేజేలతో మ్రొక్కెదన్.                       1.

శా.

శ్రీలందంగల సత్వయుక్తి, సుమహచ్ఛ్రేయోమయస్ఫూర్తి,

చ్ఛీలప్రాపకభావదీప్తి, మమతాశ్రీప్రాప్తి, ధీశక్తి యే

బాలల్ జేరిన వారికిందు విలసద్భవ్యానురాగమ్ముతో

వాలాయమ్ముగ గూర్చె యీస్థలము సద్భక్తిన్ ప్రశంసించెదన్.           2.

శా.

ఈ విద్యాలయ మంద జేసినది నాకెన్నేని సామర్ధ్యముల్

భావస్వాస్థ్యము, జ్ఞానసంపదయు, సద్వాక్యస్థిరత్వంబు నే

నేవేళన్ స్మరియించు చుండెదను నన్నీరీతిగా జేయు నీ

దేవస్థానము నెందునున్నను  మదిన్ దీప్తిప్రదన్, శ్రీనిధిన్.                           3.

మ.

ఇది దేవాలయ మిందు వత్సలత తా మింపార జూపించి రా

సదయుల్ సద్గురుసత్తముల్, సుఖదసంస్కారప్రభావార్ద్ర స

త్పదమున్ బొందగ నొప్పు విద్యలను చేతం బుబ్బగా బంచు ధీ

ప్రదులవ్వారికి మ్రొక్కెదన్ వినయసంభారంబు దీపిల్లగన్.                          4. 

 ఉ.

శ్రీయుతునిన్ మహామహుని జిన్మయరూపము దాల్చి నిత్య మా

ప్యాయతతోడ శిష్యులకు భవ్యయశంబులు గూర్చు విద్యలన్

స్వీయసుతాళి యన్బగిది జేర్చుచు నేర్పిన "ముళ్ళపూడి నా

రాయణశాస్త్రి"సద్గురుని బ్రాజ్ఞుని భక్తి దలంచి మ్రొక్కెదన్.                         5.

తే.గీ.

"ముళ్ళపూడ్యన్వయంబున" ముఖ్యుడైన

విజ్ఞసత్తము గొలిచెద విమలమతిని

ఛాత్రతతులకు విద్యలన్ సన్నుతముగ

గరపు "రామసుబ్రహ్మణ్య"గురుని నేడు.                                                  6.

శా.

శ్రీమంతంబగు హర్షసంతతి నిలన్ జేకూర్చు సద్విద్యలన్

బ్రేమన్ బంచుచు మార్గదర్శకునిగా వెల్గొందు పాండిత్య స

ద్ధామున్ గొల్చెద "ముళ్ళపూడిజయసీతారామశాస్త్ర్యార్యునిన్"

క్షేమాకారుని మద్గురూత్తముని రాశీభూతసౌజన్యునిన్.                                 7.

ఆ.వె.

"కలువకొలను"వంశ్యు నలఘుని "శివరామ

శర్మ"వర్యు గురుని సన్నుతింతు 

వేదశాస్త్ర నిపుణు విజ్ఞాన దీపితున్

నతు లొనర్చి యిపుడు నమ్రత నిట.                                                       8.

ఆ.వె.

"మద్దిపట్ల" వంశ్యు మాన్యు "సుబ్రహ్మణ్య

శర్మ”గురుని దలతు జయ మటంచు

ప్రణతి శతము లిచట భక్తితో నర్పించి

వినయశీలి నగుచు మనమునందు.                                                          9. 

కం.

"కొండా" వంశజు గురువరు

మెండగు నుత్సాహ మొదవ మేలగు విద్యన్

నిండు మనంబున గరపుచు

నుండిన "సుబ్రాయవర్యు"సుజను నుతింతున్.                                       10.

తే.గీ.

"గొర్తి నాగేశ్వ రాఖ్య"తో గూర్మి జూపి

సతము చారిత్రకాంశాలు  చతురగతిని

నేర్పి యున్నట్టి యాచార్యు నిపుణమతిని

"శాస్త్రి" వర్యుని వినుతింతు సంతసమున.                                               11.

ఆ.వె.

ఆంగ్ల భాష నేర్పి యత్యనురాగంబు

చూపి యుండినట్టి శుద్ధమతిని

పరమ హర్ష యుతుని "భాస్కరరాయార్యు"

దలచువాడ నిట్టి తరుణమందు.                                                              12.

శ్రీముక్తీశ్వర

 

శా.

శ్రీముక్తీశ్వర! లోకనాయక! ప్రభూ! చిద్రూప! గౌరీపతీ!

ప్రేమస్వాంత! పురారి! భక్తవరదా! విశ్వేశ్వరా! శ్రీకరా!

యీముక్త్యాల పురాన రక్షకుడవై యింపారు రూపమ్ముతో

స్వామీ! వాసముచేయు నిన్ను గొలుతున్ సద్భావనాదీప్తికై.                                  1.

మ.

బలి యానాడు త్వదీయభక్తతతులన్ భవ్యానురాగమ్ముతో

నిలలో గావగ గోర, వల్లెయని నీ విచ్చోట ముక్త్యాలలో

సలిలంబందున లింగరూపమున నైశ్వర్యాది సౌఖ్యప్రదా!

లలి ముక్తీశ్వర! నిల్చినాడవు నతు ల్దాక్షిణ్యభావోజ్జ్వలా!                                      2.

మ.

జలమందుండి కృపాకటాక్షవిలసత్సౌఖ్యప్రసారంబు లీ

స్థలమందున్ బ్రసరింపజేసెడి శివా! సర్వజ్ఞ! ముక్తీశ్వరా!

యలనాడా రఘురాముడున్ శుభగుణైకాకారు డౌ ధర్మజుం

డలికాక్షా! నిను మోక్షదున్ గొలిచి రత్యానంద సంయుక్తులై.                                   3.

శా.

ఈముక్త్యాలయు, గృష్ణ, యిచ్చటిజనుల్  హేవిశ్వనాథా! మహత్

క్షేమప్రాపక! నీదుసంగతిని సచ్ఛ్రేయంబు లేవేళ నీ

భూమిన్ బొందెద రయ్య, నన్ను  నటులే పూర్ణానురాగాన శ్రీ

రామారాధిత పాదపద్మ యుగళా! రక్షించు ముక్తీశ్వరా!                                       4.

శ్రీ నరసింహ

 

శ్రీ నరసింహ

మ.

నరసింహా! కరుణామయా!కలుషహా! నానామహోగ్రారిసం

హరణా! వ్యాధివినాశనా! సురనుతా! హర్షప్రదా! క్షేమదా!

ధరపై నేడు స్వకీయదౌష్ట్యమును భూతంబౌచు చూపించుచున్

నరులన్ గూల్చు "కరోన"నున్ దునుమ నిన్బ్రార్థింతు భక్తావనా!

ఆ.వె.

భక్తవరద! నతులు పాలించవలె మమ్ము

నసురు గూల్చి నాడు హర్షమొసగి

భయవిహీను జేసి  ప్రహ్లాదు బ్రోచిన

ట్లిట గరోన ద్రుంచి యీక్షణాన.


శ్రీనరసింహ
కందములు.
శ్రీమంత! భక్తరక్షక!
స్వామీ! యవతారమూర్తి! స్తంభోద్భూతా!
ప్రేమస్వాంతా! సురవర!
క్షేమద!చేకొనుము నతులు శ్రీనరసింహా! 1.
దనుజున్ ద్రుంచగ భక్తుని
ననఘాత్ముని గావ జేరి యఖిలజగంబుల్
గన హర్షము సత్కార్యం
బొనరించిన నిన్ను గొల్తు నో నరసింహా! 2.
కరుణారూపుడ వీవని
నరులును సురకోటి మునులు నవవిధభక్తుల్
పరమానందము నందుచు
స్థిరమతి జూపుదురు నతులు శ్రీనరసింహా! 3.
సేవకుని గావ నేవిధి
కావరమున నున్న ఖలుని క్షణకాలమునన్
చేవయణంగగ జీల్చితి
వావిధి రుగ్మతలనణచుమయ నరసింహా! 4.

వందనము దైత్యనాశా!
వందనమో యుగ్రతేజ! వందనమీశా
సుందరభావావేశా!
వందనములు నీకు నమరవర నరసింహా!. 5.

నస్యము

 

నస్యము

మ.

భువి "నస్యం" బనుపేర బండితులకున్ బూర్ణానురాగమ్ముతో

స్తవనీయప్రతిభావిశేషవిలసత్సౌభాగ్యముం గూర్చగా

దివిజానీక నమస్కృతుండు విధి సందేహంబు లేదిందు దా

భవముం గూర్చె నటంచు బల్కెదరు దివ్యత్వంబు చేకూర్చుచున్.                      1.

చం.

చిటికెడు చూర్ణముం గొనుచు జేర్చుచు నాసికయందు బీల్చగన్

బటుతరమైన శ్లేష్మ మనివార్యవిధంబున సత్వరంబుగా

నిటులని చెప్పగా వశమె యెంతయు వేగము తోడ భూమికిన్

దటపటలాడకుండ బడు తథ్యము "నస్యము" నెంచ శక్యమే?                          2.

శా.

"నాసామండనచూర్ణ" మందురు బుధుల్ నానాప్రకారమ్ముగా

ధ్యాసన్ నిల్పెడి బల్మి తా నొసగుచున్ యత్నంబునన్ స్థైర్యమున్

వాసిం గాంచగలట్టి ధైర్య మిడి సర్వత్రాతిధీశక్తియున్

భాసిల్లంగను జేయు "నస్య" మని సంభావింతు రిద్దానినిన్.                            3.

మ.

చిరుడబ్బా నొకదాని జేకొనుచు నక్షీణాతివైదుష్య స

త్వరసద్య స్స్ఫురణప్రభావదముగా భావించి "నస్యమ్ము" నీ

ధరయం దెందరొ భూషణంబు పగిదిన్ దామంది యున్నార లీ

వరచూర్ణంబున కొండు తూగదనుచున్ భావింతు రవ్వా రిటన్.                       4.

మ.

ఇది "పొవ్వాకు"కు జూర్ణరూప మయి తా నెన్నేని కష్టమ్ములన్

ముద మందంగ గ్రహించ గూర్చు, సుఖముల్ పోకార్చు, వ్యాధిస్థితిన్

బొదలం జేయును గాన "నస్యము" గొనన్ బోరాదు క్షేమంబు తా

మెదలో గోరిన మానవాళి యను నిం దీనాటి విజ్ఞానముల్.                            5.

 

రైతు

ఉ.

శ్రీకరమైన భావమున క్షేత్రమునందు దదేకదీక్షనున్

జేకొని విశ్వదీప్తికయి చిన్మయుడౌచు నిరంతరమ్ముగా

జీకటి వెల్తురంచు మది జేయక యోచన సస్యవృద్ధికై

యాకలి దప్పులం చనక యందె వసించును హాలికుం డిలన్                 1.

ఉ.

అతుల దయామయుం డగుచు నందరి కార్తిని బాప బూనుచున్

సతతము కష్ట సంమును సంతస మందుచు స్వీకరించు, నీ

క్షితిపయి స్వీయసౌఖ్యమును, గీర్తిని గోరని యన్నదాత స

న్మతి యితడంచు చెప్పెదను మాన్యశుభాశయునిన్ కృషీవలున్            2.

శా.

నాయిల్లాలును నాకుటుంబ మనుచున్ నానాప్రకారంబుగా

చేయం బోవడు స్వార్థభావనము, మస్తిష్కంబునం దంతటన్

ధ్యేయం బౌగతి దాల్చు లోకమునకున్  దివ్యానురాగమ్ముతో

సాయం బందగ జేయుచుండుట మహచ్ఛక్తిన్ బ్రదర్శించుచున్            3.

చం.

జగతిని గాచు హాలికుని సర్వవిధంబుల సాకుచుండి, యా

యగణిత సద్గుణాఢ్యునకు నందగ జేయుచు సాయ మెల్లెడన్

దగువిధి మోదముం నిలుప ధన్యత చేకురు గాన పాలకుల్

ఖగపతివాహతుల్యుడగు కర్షకు నన్నిట గావగా వలెన్                           4.

ఉ.

ఆగ్రహమే యెరుంగని మహాత్ముడు హాలికు డాగ్రహించినన్,

నిగ్రహమున్ ద్యజించినను నిస్తులఘోర విపత్పరంపరల్

ప్రగ్రహ హీనమై యురుకు వారువ మట్లిట విస్తరించు న

త్యుగ్రమునైన క్షుత్తునకు నుర్విసమస్తము జిక్కు నెంచినన్.                  5.

చలి

 

చలి

చం.

చలి పులియంచుఁ బల్కెదరు సర్వహితంకర భవ్యభావనా

కలిత మహత్వదీక్షగొని కాలగతిన్ వసుధాస్థలంబునం

దలఘుతరప్రభావమున హర్షముఁ బంచగ నేగుదెంచుచుం

గలుగగఁ జేయు సత్వమునుఁ గార్యములందున నొప్పుమీరగన్.                  1.

మ.

కలుగం జేయును వస్త్రధారణముపై కాంక్షన్, నరవ్రాతమున్

మెలగం జేయును సూర్యరశ్మి గొనుటల్ మేలన్న భావంబునన్,

దొలగం జేయును చిత్తసీమలపయిన్ దోరంపుటున్మాదముల్,

నిలువం జేయును శీత మెల్లగతులన్ నిత్యానురాగ మ్మిలన్.                         2.

ఉ.

పిల్లలనైన, సంమునఁ బెద్దలనైనను, విత్తదీప్తితో

నెల్లవిధాల సత్వమున కేమె మహాత్ముల మంచు భీతిసం

ధిల్లగ జేయువారలను, దీనజనాలనుఁ జిత్తమందునన్

జిల్లనఁ జేయుచున్ వణక జేయును శీతము సర్వరీతులన్.                           3.

చం.

వలువలఁ బెట్టెలందునను వాడక యుంచినవాని నన్నిటిన్

నిలువగఁ బూని దార్ఢ్యతను నింపగ దేహమునందు మానవుల్  

చలిఁ గని తీసి కాయమున సత్కృతులన్ సమకూర్చి  వాని కీ

యిలపయి ధన్యతన్ గరప నిచ్ఛనుఁ జూపెద రెల్ల రీతులన్.                         4.

ఉ.

కాముని బాణదీప్తి కిది కానగు కాలము సర్వజీవముల్

భూమినిఁ బ్రేమపూర్ణులయి ఫుల్లమనంబులతోడ జీవిత

స్వామికిఁ బ్రాణతుల్యయగు స్వామినికిన్ ముదమందజేయు యో

గ్యామిత శక్తిఁ బంచెడి మహత్సమయం బిది శీత మన్నచో                          5.

కరోనా

 

కరోనా 

ఉ.

శ్రీలును, శౌర్యధైర్యములు, సీమలు దాటిన జ్ఞాన సంపదల్,

నేలకు నింగికిన్ విధము నేర్పెడి సత్పరిశోధనావళుల్,

కాలగతిన్ సుఖంబులకు గానగు రీతిని మార్చు శక్తి  నీ

లీలకు విస్తుపోయినవిలే యిలలోన గరోన! చూడగన్.                               1.

ఉ.

భూతమవో? సమాజమును బొట్టన బెట్టుకొనంగ నిత్తరిన్

భూతలమందు జేరితివొ? పూర్ణతరంబుగ మానవాళికిన్

భీతిని గొల్పు రక్కసివొ?  వేరొక కర్కశదుష్టశక్తివో?

జాతికి నో"కరోన"!యిట సత్వ మణంగెను నీవు వచ్చుటన్.                         2.

శా.

గేహంబందున జేరియుంటి మిచటన్ గీడ్పాటు శంకించుచున్

దేహస్థాంగములన్ గరాగ్రములతో దెల్పంగ యత్నించుటన్

మోహం బింతయు జూపకుంటిమి గదా మోదంబు క్షీణించె నే

డాహా! యెంత ప్రమాద మేర్పడెను నీ వాడన్ "గరోనా!"యిటన్.                  3.

చం.

సుతులను దాకలేక, చెలి సోయగముల్  స్పృశియించలేక యీ

క్షితిపయి నున్న మానవులు చెంతను జేరక దూర ముండుచున్

వెతలను గాంచుచుండిరి నవీన యుగమ్మున నున్న దక్షతల్

చతురత లేనివయ్యె నిను జంప "గరోన" నిజమ్ము నేడిటన్.                         4.

మ.

అయినన్ నీదు భవంబుచే నిలపయిన్ హాస్యమ్ము కాదోయి! స

జ్జయముం గోరెడి మానవాళి యెదలన్ సంస్కారముల్  నిండె నీ

పయినన్ యుద్ధము జేయ నింటికడనే భవ్యంబులౌ చర్యలన్

నయమంచున్ గ్రహియించుచుంటిమి"కరోనా!"నిన్ను బోకార్చగన్.           5.