Saturday 24 December 2016

సమస్యాపూరణం-6 December, 2016

కరుణయు, ధర్మచింతనము, కమ్మని మాటలు, వర్తనంబునన్
సరసత లేని రాక్షసుల శాసనమందున వ్యంగ్యరీతిలో
నరయుడు కొందరిట్లనెద రానరనాథుని జేరి మ్రొక్కి భూ
వర! సురలోకమేగుదురు వారక చేసిన బాపకృత్యముల్. 1

పరమ పావనమైనట్టి సురనది గని
“గంగ! గంగా యటంచును ఘనతబొగిడి
స్నానమును జేయ వింటిరె దాని మహిమ
స్వర్గలోక మేగెదరట పాపులెల్ల. 2

నిరతము దైవచింతనయు, నిష్ఠను బూనిన వర్తనంబుతో
సరసవచస్సుధావిభవశక్తిని బూనుచు సత్త్వయుక్తవై
స్థిరగుణవౌచు సంఘమున శ్రేయము గల్గెడు రీతినిత్యమున్
వరసురలోకమే గుదురు వారక చేసిన బాప! కృత్యముల్. 3

రమ్ము బాలక గణితంపు క్రమము దెలియ
పదికి పదిజేర్చి యటమీద ముదముతోడ
నొకటి రెండుల నద్దాని కొప్పగూడి
మూడు నాలుగు గలిపిన ముప్పది కద. 4

చూడిది బాలకా! గణిత సూత్రము చక్కగ నేర్వుమోయి నీ
వాడుచు పాడుచున్ పదికి హర్షముతో బదిజేర్చి మీదటన్
కూడగ వచ్చుమొత్తమున కూర్మిగ నొక్కటి రెండుసంఖ్యలున్
మూడును నాలుగున్ గలియ ముప్పదియౌ గద లెక్కజూచినన్. 5

శిక్షితు లైనవారలు, విశిష్టులు ధార్మిక వర్తనంబునన్,
రక్షణ గూర్చబూనుచు ధరాస్థలి నధ్వరకర్మలన్ సదా
దీక్షగ జేయువిప్రు లిక ధర్మము త్రెంచెడివారి కెల్లెడన్
రాక్షసు లెల్లరన్ సతము రక్షణసేయు సహస్రనేత్రుడే. 6

దీక్షితుల, విప్రవరులను
రక్షణకై యుచితమైన క్రతువులు చేయన్
దక్షుల, దుష్టుల యెడలను
రాక్షసుల సహస్రదృక్కు రక్షించు సదా! 7

ఎప్పటి కేది కావలయు నియ్యతి దుస్తర జీవనాబ్ధిలో
చెప్పగ వచ్ఛునే భువిని శ్రేయము సౌఖ్యము లందగోరుచున్
దప్పులు సేయు మానవుఁడె, ధర్మవిదుం డన నొప్పు నెల్లెడన్
దప్పని వాడె సత్యమును తన్మయతన్ బహుకష్టమంది యున్.8

వర గుణాఢ్యు నొకని జెరపంగ బూనుట
తప్పు, సేయువాఁడె ధర్మవిదుఁడు
విమల భావమూని వినయాన్వితుం డౌచు
శిష్టు డగుట యతని చెలిమి సతము.9

ఊహాతీతముగాగ నాంధ్రమున దాముత్సాహపూర్ణాత్ములై
యాహా సౌఖ్యద మిద్దియన్ దలపుతో నాంగ్లాది శబ్దంబులన్
స్నేహంబొప్పగ గూర్చి చేతురు కృతుల్ నిష్ఠం బ్రదర్శించుచున్
సాహిత్యాధ్వము దుమ్మురేగినది దుష్కాలమ్ము ప్రారంభమై. 10
ఊహాతీతంబగువిధి
యాహా! యన్యములజేర్చి యాంధ్రమునందున్
శ్రీహరి! కైతలు పలుకుట
సాహిత్యాధ్వమున దుమ్ము సమధిక మయ్యెన్. 11

లలితాకార ధరాత్మజన్ బ్రియసఖిన్ లాలింపగా బూని య
య్యలినీలాలక పల్కబోననుటచే నత్యంత హాస్యంబులౌ
పలుకుల్ పల్కుచు సైగ సేయుచు మనోభారంబు దీర్పంగ నో
బల! రాముం డవనీతనూజ గని దుర్వారంబుగా నవ్వెరా. 12

అలినీలాలక దనసతి
కలనా డావనములోన నతులితరీతిన్
దలపై దృణములు చేరగ
బల! రాముడు సీతజూచి ఫక్కున నగియెన్. 13

అల పీయూషము బంచువేళ తమలో నద్దానవుండుండుటన్
దెలుపన్ శ్రీహరి వానికుత్తుకను వే ద్రెంపంగ నద్దాన నా
ఖలుడూనెం గద దీర్ఘకాలమకటా! కక్షన్ గనుండందుచే
బలవన్మృత్యువు ప్రాప్తమయ్యె రవికిన్ బ్రారబ్ధకర్మంబునన్. 14

ఖలుడగు దైత్యుని యునికిని
తెలుపుటచే హరికి యతడు ద్రెంచుట వానిన్
దెలియమె మనమద్దానన్
బలవంతపు చావు వచ్చె భాస్కరునకటన్. 15

కవికి సభలోన బంగారు కడియ మొకటి
బహుకరించగ నప్పుడే ప్రకటితమగు
వార్తలను గాంచి జనకుండు పలికెనిట్లు
శంకరా! భరణంబు సమస్యలకు నెలవు.16

దినము మారిన జాలును ఘనతరమగు
పద్యపాదంబు లొసగుచు హృద్యముగను
పూరణంబులు జేయించు నౌర! సతము
శంకరాభరణంబు సమస్యలకు నెలవు.17

సురుచిర పద్యపాదముల జూపుచు నుండును బూరణార్థమై
నిరుపమమన్నరీతి యనునిత్యము శంకర రక్షణంబులో
కరమరుదౌచు మాదృశుల గాంక్షలు దీర్చెడి కావ్యమందు నే
నరయగ శంకరాభరణమందు సమస్యల వెల్లువే కదా! 18

తిండి బట్టయు సంతాన మండ దండ
బంధుజనములు ప్రేమయు భవ్య యశము
ధనము లేకుండ సర్వేశ! మనుట కంటె
తండ్రి! మరణమ్ము సంతోషదాయకమ్ము.19

బహుళ దారిద్ర్యమున జిక్కి యహరహమ్ము
పరితపించుచు జీవచ్చవంబు వోలె
బ్రతికి యుండుట కంటె నీక్షితిని దేవ!
తండ్రి! మరణమ్ము సంతోషదాయకమ్ము.20

తన ప్రభవంపు కారకుడు, ధర్మపథంబును జూపునట్టి యే
జనకుని చావు పుత్రునకు సంతసముం గలిగించు? సత్యమౌ 
ననయము మార్గదర్శనము నందగ జేయుచు రక్షకుండు గా
మనుటయె హర్షదాయకము మానవకోటికి నెందు జూచినన్.21

దుష్ట సహవాసమున జేరి దుర్మతి యయి
వ్యసనముల బారి బడియుండి భ్రష్టు డగుచు
దిరుగు వానికి గుపితుడై తిట్టునట్టి
తండ్రి మరణమ్ము సంతోష దాయకమ్ము.22

అనయము దుర్మదాంధులకు నాప్తుడుగా వెలుగొందుచుండి త
జ్జనములతోడ దుర్వ్యసనజంబగు విస్తృతవిత్తకాంక్షచే
తనపర భేదముల్ మరచి తండ్రిధనంబును మ్రింగగోర న
జ్జనకుని చావు పుత్రునకు సంతసముం గలిగించు సత్యమౌ 23

చేతను డనియెడి ఛాత్రుడు
భీతిల్లుచు బలికె గురుడు బెత్తము జూపన్
కాతరుడయి తడబడుచును
గీతను బోధించె నరుడు గీష్పతి వినగన్. 24

ఆతడు మద్యపానమున నాతురుడై వచియించె నిట్టు లా
పోతన వ్రాసె భారతము పూర్వము సత్యము నన్నయార్యుడే
చేతము లుల్లసిల్ల గను చేసెను భాగవతాఖ్య సత్కృతిన్ 
గీతను జెప్పె నర్జునుడు గీష్పతియే వినగన్ రణంబునన్.25 

ఘనతరమైన చీకటులు క్రమ్మెడు వేళ సరిత్తటంబునన్
వనగత జంతుజాలము సభన్ నడిపించుచు నుండ చిత్ర మా
యినశశిబింబయుగ్మ ముదయించె దినాంతమునందు దద్దిశన్
కనబడె నాకు స్వప్నమున గాంచితి నంచనె మిత్రు డొక్కడున్. 26

కనినాడను స్వప్నంబున
ఘనతరముగ నిరులు జగతి గ్రమ్మిన వేళన్
వినుడని పలికెను మిత్రుం
డినహిమకరబింబము లుదయించె నొక మొగిన్. 27

తెనుగుకవీంద్రులందు రవితేజుడునా కవి సార్వభౌముడున్
ఘనుడగు పోతనార్యుడొక కాలమునన్ మడి కేగుచుండ నా
వనమున నున్నవారు కవివర్యుల గాంచి దలంచి రిట్టు లౌ
నినశశిబింబ యుగ్మ ముదయించె దినాంతమునందు దద్దిశన్. 28

ఘనుడగు శ్రీనాథుం డా
యనఘుడు పోతన్న తోడ నటు నడువంగా
కనువార లిట్టు లాడిరి
యినహిమకరబింబము లుదయించె నొక మొగిన్. 29

వాసిగ బెండ్లికోసమని వారలు తియ్యని సున్ని లడ్డులన్
జేసి యొకింత గాలికయి చేర్చగ వాటిని గుడ్డమీద నా
వాసన బీల్చి వృక్షమున బారుచు దూకుచు నుండి యాగలే
కా సుల జూచి వచ్చినవి గంతులు వేయుచు కోతులన్నియున్. 30

సురుచిర సౌఖ్యసంపదలు శుద్ధమనంబున తన్ను బిల్వగా
నరుదగు సద్యశంబిడును హర్షము నింపును జీవనంబునం
దిరుమల వేంకటేశ్వరుడు దేవుడు, గాడని చెప్పిరెల్లరున్
వరమగు భక్తి గొల్చినను పల్కనివాడిల నీయుగంబునన్. 31

ఉర్విజనుల గావ నుండ నీయుగమందు
తిరుమలేశు, డెట్లు దేవు డగును
ధరణిపైన నన్యు డరయంగ నారీతి
పలుక కుండు వాడు దలచి యున్న. 32

కాళియ నామకుండొకడు కాంతయు దానును పట్నమేగి య
వ్వేళగృహంబుజేరి గడి వెంబడి శబ్ద మదేమిటో గదా
తాళుము చూతమంచు పరదా దొలగించినమీద తీయగా
తాళము, లోని కప్ప కడు దల్లడమందె భయార్త చిత్తయై. 33

కాళియుడు ధర్మపత్నియు
కాళిని బూజింప గుడికి క్రమమొప్పగన
వ్వేళకును జేరి తీయగ
తాళము, లోనుండు కప్ప దడదడ లాడెన్.34

వశ్యుడు దుర్గుణంబులకు, వాక్యవిధానము గాంచకుండ నీ 
కాశ్యపి బైనద్రిమ్మరుచు కాలము బుచ్చెడి వాడు, మత్తుడై
దేశ్యను భారతాంబనని దెల్పగ బోవుచు బల్కె నీగతిన్ 
వేశ్యను జూచి మ్రొక్కిరట వేదవిదుల్ గడుభక్తి నెల్లరున్.35

కాశ్యపిపై యశమందిన
దేశ్యను భరతాంబనంచు దెల్పచు సురకున్
వశ్యుడు పలికె నొకండిటు
వేశ్యను వీక్షించి వేదవిదు లిడిరి నతుల్. 36

భావనల వాక్కులందున
గావించెడి పనులలోన గడు వత్సలతన్
భావింప నిలిచియుండెడి
దైవమ్మును నమ్మకుండఁ దరమే యుండన్.37

భవము నొసఁగుచు విస్తృత భువనమందు
ఖ్యాతి గూర్చుచు సత్కృతుల్ కరము చేయు
శక్తి నిచ్చుచు నద్దాన ముక్తి నిడెడు
దైవమును నమ్మ కుండగఁ దరమె యుండ.38

ముమ్మాటికి నారంభను
కొమ్మా! తలదన్నగలవు కువలయమందున్
లెమ్మెవ్వరు నీసరి వెం
కమ్మా! రమ్మనుచు బిలిచె నాలిని మగడే. 39

నమ్మం జెల్లును సుందరీ! ప్రియసఖీ నాకస్థయౌ రంభయుం
గొమ్మా! నీసరికాదు సత్యమిదియే కోపించగా నేలనే
లెమ్మీరీతిగ నన్నుజూడ దగునే లేమా! కరంబంది వెం
కమ్మా! రమ్మని పిల్చె భార్యను మగం డయ్యర్థరాత్రంబునన్. 40

అతులితానంద కారణ మడుగ నపుడు
సతము దుర్మార్గ గామియై సాటివారి
కార్తి గలిగించు వాడాత డనుచు దెలుప
భర్త మరణవార్తను, విని భార్య మురిసె. 41

ధూర్తులు దుష్టభావులయి తోరపు గ్రూరత దూరవాణిలో
నార్తిని గూర్ప బూనుచు భయంకర మౌగతి దెల్పినప్పుడున్
భర్త పరేతుఁ డయ్యెనను వార్త, వినంగనె భార్య నవ్వెరా
నర్తన జేయుచుం గనుచు నాథుడు ప్రక్కనె చేరి యుండుటన్.42

అరులంచున్ మనమందు భావనములే కత్యంత ప్రేమంబుతో
ధరవారందరినిన్ సహోదరులుగా దానెంచి యవ్వారితో
వరసల్లాపము లాడుచుండుట లికన్ భవ్యంబులై వెల్గు నా
దరహాసమ్ములు సాలు వక్త్రమున శస్త్రశ్రేణులన్ మించగన్. 43

శాస్త్రోక్తము, వేదోక్తం
బస్త్రంబుల దాల్చకునికి యాహవమందున్
శాస్త్రులు మెచ్చెడి రీతిగ
శస్త్రశ్రేణులను మించు సరి చిరునవ్వే. 44

తనను దలచిన క్షేమంబు లనయ మొసగు
పాపనాశకు నేసును బహుళములగు
వరము లిచ్చుచు నుండెడు భక్తజనవ
శంకరుని గొల్చుచుంద్రు క్రైస్తవులు సతము 45

అంకిత భావులై సతత మాకరుణామయు నేసు నెల్లెడన్ 
శంక యొకింత బూనక లసద్గుణదాతను సర్వరక్షకుం 
గింకరులై చరింప ఘనకీర్తి నొసంగెడు ఘోరపాపనా
శంకరు నాశ్రయించిరట సైయని క్రైస్తవు లెల్ల భక్తితోన్. 46

అవధానం బొక ప్రజ్ఞయౌ నన నసత్యంబే కదా మిత్రమా
రవిరాజా! వినుమంచు నజ్ఞులగుచున్ రమ్యత్వమే లేక తా
మెవరీరీతి వచించువారలు కటా! యెప్పట్టునన్ జూచినన్
స్తవనీయం బయి వెల్గుచుండ భువిలో దైవప్రదత్తంబుగాన్. 47

స్తవనీయంబిది యెంచిచూడ నిలలో దైవానుకంపంబుచే
శ్రవణానందకరంబు సర్వగతులన్ సాహిత్య విజ్ఞానదం
బెవరేనిన్ మది స్వీయమైన కృషిగా నిద్దానినిన్ దల్చి యీ 
యవధానం బొక ప్రజ్ఞయౌనన నసత్యంబే కదా మిత్రమా!  48

భువిసత్కృషికిని భగవ
త్స్తవమది గూడంగ నబ్బు ధనమిది కనుకన్
గవి కాత్మీయంబగు, కేవల
మవధానము ప్రజ్ఞయనుట యనృతము సఖుడా! 49

నేరమును సమ్మతించుచు
గారుణ్యము జూపి నన్ను గావుమటంచున్
గోరిన శత్రువు నైనను
వీరుడు పోవిడుచు యుద్ధవిముఖుం డగుచున్. 50.
Posted by at No comments:

సమస్యాపూరణం-5

వీరుండై సుమహత్ప్రభావయుతుడై విస్తారసద్భక్తితో
ధీరత్వంబున మాతృభూమికొరకై ధీశక్తితో బోరగా
జేరంబోయెడి దేశభక్తుని మదిన్ క్షేమంబులే గల్గు నా
కారాగారము నందు లభ్యమగు సౌఖ్యంబుల్ ముదం బొప్పగన్. 1.
వీరునకు దేశభక్తున
కౌరా! సద్భావదీప్తి నన్నిట శుభముల్
కోరుచు నుండెడి వానికి
కారాగారమున ఘన సుఖంబులు దక్కున్.2.

వినుడొక నాటకంబునను విజ్ఞత మీరగ పాత్రధారులై
జనకుడు దత్సుతుండు కడు సంతస మందుచు చేరి యుండ నా
ఘనతర మైన కార్యమున గాంచగ నా సమయాన దండ్రికిన్
తనయుఁడు తమ్ముఁ డయ్యె నది తప్పగునో మఱి యొప్పునో సఖీ. 3

కనుడొక నాటక మందున
ఘనతరముగ నటన చేయ కడగిరి వారల్
జనకుడు సుతు డవ్వేళను
తనయుడు తన తమ్ముడయ్యె తప్పో యొప్పో. 4

భావనలోన యత్నమున బల్కులయందున నొక్కరీతి సం
భావన జేసి దీనులకు భాగ్యవిహీనుల కెల్లవేళలన్
సేవలు చేయుచుండినను క్షేమము లందగ జేయనట్టిడౌ
దేవుడు లేనె లేడని మదిన్ నెరనమ్ముచు గొల్తు భక్తితోన్. 5.

శ్రీవిభుని కంటె మిన్నగ
ధీవైభవ మొసగి యెపుడు దీనుల యెడలన్
సేవాభావము గూర్చెడు
దేవుడు లేడనుచు నమ్మి తిరముగ గొల్తున్. 6.


కారణ మేమిటో పలురకంబుల వాహనసంఘ మిచ్చటన్
బారులు దీరి నిల్చుటకు బాట నటంచును క్రింది కేగి తా
నారయ బూనినంతట మహాఘనమై దిశ లంటియుండె నీ
హారము గొల్చి చూడ బది యామడ లున్నది కంటివే సఖీ! 7
కోరిన యట్టుల గమ్యము
చేరంగను నడ్డగించి శీతమయంబై
ధారుణి నలమిన యా నీ
హారము గొలిచిన నది పది యామడ లుండెన్. 8

రండీ వార్తను మిత్రులార! వినగా రాజయ్య యారోజునన్
దండించంగను బిల్చి తుంటరి సఖుం దా జూపె భక్షించగా
బండున్వీడిక నేడటంచు నిజ మా స్వప్నంబు నంజూచితిన్
బోండా లర్వదియైన నేమి నమిలెన్ భూమయ్య పేలాల్వలెన్.  9.

దండిగ భక్షణ జేసెడు
భండాసురనామకుండు బహు హర్షితుడై
పండుగ నాడది యగుటను
బోండా లరవై నమిలెను బొరుగుల వలెనే.  10.

వేషము మార్చనేల, కడువేదన జెందుటదేల నిత్యమున్
భూషణమౌనె సంపదయె, పొందునె సత్సుఖమెందు, లేమిచే
దోషము లెంచ రెవ్వరును, దుష్టుని చెంతను విత్తమున్నచో
భూషితుడై వెలుంగునె, యపూర్వపు గౌరవ మందగల్గునే?  11

సాధుజనులందు సన్మార్గ చరులయందు
దోషము లరుదు ధనమున్న, దుష్టునందు
మిక్కుటం బవి లెక్కకు మించియుండు
నలఘు మదజాత కలుష సంకలితుడగుట.  12

భూనుత! గౌరవాన్వితకు బూజ్యకు నాఖ్య యదేమి యొప్పు నె
ద్దాన బురందరుండపుడు తాను వహించెను శాపభారమున్
స్త్రీనిల నక్షరజ్ఞనుగ జేయ లభించినదేమి యన్నచో
మానిని,మానముంజెరచి,మన్ననలన్ మగవాడుపొందెరా. 13

అప్రతిమప్రభావమున నాత్మగృహంబున సేవకుండుగా
క్షిప్రగతిన్ స్వకర్మములు చేయుచు నుండెడి వాని సర్వదా
యప్రియ వాక్యదూరుడగు నాతని సంతత మాంసభక్షకున్
విప్రుఁడు మద్యమాంసముల విందనగాఁ దల యూపి వచ్చెనే.  14

ఆప్రియవాక్యభాషి యొక డందరి జేరుచు స్థైర్య శూన్యు డై
యప్రతిమాన గర్వమున నచ్చట దూషణ జేయ నాతనిన్
క్షిప్రగతిం బ్రశాంతునిగ చేయగ బూనుచు వానితోడ నా
విప్రుఁడు మద్యమాంసముల విందనగాఁ దల యూపి వచ్చెనే. 15

సుప్రతిభావిశేషమున శోభిలు నెల్లెడ సద్ద్విజుండు తా
నీ ప్రజ కన్నివేళలను నీశ్వర సత్కృప గల్గునట్లుగా
నప్రియ మంటకుండు నటు లంతట జూచెడు సద్వివేకి యే
విప్రుఁడు మద్యమాంసముల విందనగాఁ దల యూపి వచ్చెనే? 16

తాను చెప్పిన కార్యంబు తడయకుండ
చేసి యున్నట్టి వానిని జేర బిలిచి
పల్కు మొసగెద నీకేమి వలయు ననిన
ద్విజుడు; మద్య మాంసమ్ముల విందు గోరె 17

కల్లగ నెంచ వద్దు బహుకాలపుఁ గ్రిందటిదైన మాట వా
రెల్ల బిడాలదేశజను లింపుగ జీలిని జాతిచిహ్న మం
చుల్లము సంతసించ మనుచుండెద రచ్చటి సంఘమందునన్
పిల్లిని జంక బెట్టుకొని పెండ్లికి బోయిన మెత్తురెల్లరున్! 18.

కల్ల యటండ్రు దైవమును, కాదు ప్రపంచము వాని సృష్టి మీ 
రెల్లరు మూర్ఖులెంచ, విను డీయిలఫై శకునంబులేల యం
చల్లరి చేయుచుండు ఘను లారయ నాస్తికవర్యు లక్కటా
పిల్లిని చంక బెట్టుకొని పెండ్లికి బోయిన మెత్తురెల్లరున్! 19. 

పెండ్లి కేగుము, చంకలో పిల్లి తోడ 
వెళ్ళు టుచితంబు గాదెందు, కళ్లలోన
హర్ష మగుపించ బహుళంపు టాదరాన
నుచిత మైయొప్పు బహుమాన మొకటి గొనుచు 20.

పలికెను కృష్ణు డీ గతిని పార్థ! మనోవ్యధ చెందనేలనీ
యిలపయి కర్మలందు విను మెవ్వరి కైనను నాధిపత్య, మా
ఫలముల పైన గాదనుచు వాస్తవ మియ్యది స్వార్ధపూర్ణు లై
ఫలితము గోరి పాటుపడు వారికి దక్కునె లాభ మెయ్యెడన్ 21

పోటీపడి యుద్ధండుల
దీటై వెలుగొందలేక ధీశాలురకుం
జేటొనరించుట కొరకై
పాటు పడిన వారికెట్లు ఫలితము దక్కున్. 22

ఏ దినమందు తద్దినములే కరవౌనొ మదీయ తద్దినం
బా దినమౌను సద్ధితుడ! హాస్య మబద్ధము గాదు ప్రస్తుతం
బేదియు దోచకున్నయది యీపరివారము నీదలేను సం
పాదన శూన్య మయ్యెనని భాగ్య విహీనుడు బ్రాహ్మణుండనెన్. 23

ముద్దారగ వంటకములు
వద్దన్నను భోక్త వనుచు వడ్డించి ననుం
బెద్దగ జూతురు శ్రద్ధ
న్దద్దినమే, లేనిరోజు నా తద్దినమే. 24

కామించిన దవ్వానిని
భామగ నటియింప జూచి, పరిణయమాడెన్
ప్రేమాతిరేక పరవశ
భామా రమ్మనుచు ముదిత భర్తను బిలిచెన్. 25
పెద్దల యనుమతితోనొక
ముద్దియ బెండ్లాడి యిపుడు మురియక మోదీ
వద్దిక యీకాగితములు
రద్దన రాద్ధాంత మేల రాహుల్ గాంధీ. 26

పెద్దలు పిన్నల కందరి
కద్దిర! సుఖమందగలుగు నంచును మోదీ
ముద్దుగ బలుకుచు నోట్లను
రద్దన రాద్ధాంత మేల రాహుల్ గాంధీ. 27

నిగ్రహశక్తి యంతటను నిర్మలభావము సత్యసూక్తి య
త్యుగ్రపు బాపరాశికడ నుండక పోవుట, సంఘసేవ, స
ర్వాగ్రగ సత్త్వయుక్తియును,హర్షము, సజ్జనమైత్రి, వాసుదే
వాగ్రహ మున్నఁ జాలు సుజనావళి మెచ్చును స్తోత్రవాక్కులన్. 28

దేశ వికసనంబె స్థిరలక్ష్యమని చేయు
జగతి కుపకరించు చర్యవలన
విమతులైన వారి వివిధంపు మాటలు
పడ్డవాడు కాడు చెడ్డవాడు.29

తల్లిదండ్రి గొలిచి ధన్యత్వమును గాంచ
గోరుచుండ జూచి కుమతి జనము
లహరహమ్ము చేయు బహువిధ దూషణల్
పడ్డవాడు కాడు చెడ్డవాడు. 30

సంఘసేవ గోరి సతతంబు నిష్ఠతో
పుణ్యఫలమటంచు భువిని దిరుగు
చుండు కార్యమందు మెండైన కష్టాలు
పడ్డవాడు కాడు చెడ్డవాడు. 31

ధర్మరక్షణంబె తనభాగ్య మని యెంచి
సద్ధితంబు గూర్చు సత్కృతులిల
నాచరించు వేళ ననుపంబులౌ పాట్లు
పడ్డవాడు కాడు చెడ్డవాడు. 32

అన్నల్దమ్ములు సోదరీమణులుగా నత్యంతమోదంబుతో
నెన్నంగల్గుచు లోకమున్ సకలమం దింపార సర్వేశునిన్
గన్నుల్ విప్పి కనంగబూని శుచియై కామాది షడ్వర్గముం
దన్నం జూచిన భక్తి గల్గు మదికిన్ దత్త్వంబు సుగ్రాహ్యమౌ. 33

వెన్నుని మదిలో నిలుపుచు
సన్నుతులగు సాధుజనుల సంగతి గొనుచున్
మున్నా దుర్గుణరాశిని
దన్నం జూచిననె భక్తి తత్త్వము దెలియున్. 34

పుట్టిన నాటినుండియును బూజ్యులు పెద్దలు తల్లి,తండ్రి నీ
కిట్టివి కూడదంచు వినిపించిన సూక్తులు విస్మరించి చే
పట్టిన రౌరవాదులకు బాటలు వేసెడి కల్మషాల పెం
గట్టలు గల్గువారు పడు కష్టము నబ్జభవుండెరుంగునా. 35

పుట్టుక నొసగిన వారల
నిట్టట్టని బలుకనీక యిడుముల పాలం
బెట్టుచు బొందిన కలుషపు
కట్టలు గలవారి బాధ కంజు డెరుగునా. 36

భవదీయామృతగానం
బవనీతలమందు జాలు ననెనా విధి? యా
దివిజూడ దలచినావా?
భువి వీడితి వేల బాల మురళీకృష్ణా? 37

దివిషన్మునితో దలపడి
భవదీయ గళస్వరాలు పలికించంగా
స్తవనీయ! వాంఛ గలదా,
భువి వీడితి వేల బాల మురళీ కృష్ణా! 38

సతతానందభరాత్ముడై వెలుగుచున్ సన్మార్గసంచారియై
స్తుతి కర్హంబగు కర్మ చేయు ఘనునిన్ శుద్ధస్వభావాన్వితున్
క్షితి సర్వోత్తముగా గణించ వలయున్ క్షిప్రాగ్రహగ్రస్తు నా
మతిహీనాచలభావ పూరుషుని సన్మానింప సంభావ్యమే? 39

అతిదుర్నీతులు లోకమందలమగా నన్యాయకృత్యంబులీ
క్షితిపై నిత్యము విస్తృతంబులగుచున్ చేకూర్చగా క్రౌర్యతన్
వ్రతహీనాత్ములు నిండియున్న జగతిన్ వాదేల తథ్యంబుగా
మతిహీనాచలభావపూరుషుని సన్మానింప సంభావ్యమే. 40 

స్తుతమతులను గీర్తించిన
నతులితయశ మందుకొనెద రటుగాకుండన్ 
క్షితి నెట్లౌదురు దుష్టుని
మతిహీన పురుషు నుతింప మాన్యులు? సుమ్మీ! 41

ముదమును గూల్చి దుండగులు మూర్ఖత మీరగ దుర్మదాంధులై
హృదయముఁ జీల్ప, రత్నములు హేమములున్ గనవచ్చు నంతటన్
సదమలభావనాయుతుల సాధుజనావళి నీయుగంబునన్
సదయుల భారతావనిని శంక యొకింతయు లేదు నిత్యమున్. 42

ఆర్తి యడంగు, మిక్కిలిగ హర్షము గల్గును, సర్వమాన్యమౌ
కీర్తియు వచ్చి చేరునిక క్షిప్రమె సౌఖ్యము లందవచ్చు నీ
కార్తిక మాసమందు శితికంఠుని పూజలు సేయ, బాపమౌ
ధూర్తత ధిక్కరించినను దోషము లెంచిన సత్య మెల్లెడన్. 43

ఆర్తిహరంబగు సత్యము
కార్తికమున శివుని పూజ, గడు బాపమగున్
ధూర్తుండౌచును రుద్రుని
గీర్తించుచునుండువారి క్రియలం గూల్చన్.  44
భూతల భాగ్యశాలి యగు బోటిని నెంపికచేయు స్పర్థలో
భీతిలకుండ దోసలను విస్తృతరీతి భుజించి యెన్నియో
చేతను లెక్కపెట్టుమన క్షిప్రముగా నట నుంచినట్టి కీ
రా తిని, గూడినట్టి చెలి రాతిగ మారె నదేమి చోద్యమో! 45

అనుపమమైన రీతి కడు హర్షము గూర్చెడి కాంక్షతో భువిన్
ఘనతరమైన సద్ధితము కర్మలయందున చూపబూని తా
మనిశము బల్కుచుందు రిక నయ్యది చేకొనలేని దృష్టికిన్
వనితయు గావ్యమున్ జనుల వంతలబెట్టుట సత్యమే కదా 46.

ఘనతరముగ కర్మలలో
ననిశము సద్ధితము బల్కు నతివయు, కావ్యం
బనుచిత మెంచెడి దృష్టికి
వనితయు గవితయు జనులను వంతల బెట్టున్. 47.

వ్యాధింబొందుచు నాంగ్లనామకమహావ్యామోహభూతంబుచే
బాధింపంబడుచుండి తెన్గున సుతున్ భాషింపగా నడ్డుచున్
మేధ:పూర్ణుల మైతి మెల్లగతులన్ మేమన్న నవ్వారికిన్
మాధుర్యం బిసుమంత లేనిది గదా మా యాంధ్ర మీ భూమిపై. 48.

ఆధిగ నాంగ్లా కాంక్షయె
బాధించుచునుండ దీని బలుకుటనైనన్
వ్యాధిగ దలచెడి వారికి
మాధుర్యములేని భాష మన తెలుగు గదా. 49.

బోధించుం గద సద్వివేకపటిమన్ బూజ్యార్హతం గూర్చుచున్
సాధించెన్ గద సద్యశంబు, కనియెన్ సర్వత్ర సద్భావనా
మాధుర్యం, బిసుమంత లేనిది గదా మా యాంధ్ర మీ భూమిపై
బాధం గూర్చెడి తత్త్వ మెల్లగతులం బ్రహ్లాదియై యొప్పుచున్. 50.




Posted by at No comments:

న్యస్తాక్షరి

అంశము- 'శంకరాభరణం' బ్లాగుపై  అభిప్రాయం.
ఛందస్సు- ఆటవెలఁది.
నాలుగు పాదాల మొదటి అక్షరాలుగా వరుసగా
‘శం - క - ర - య్య’ ఉండాలి. 
పద్యంలో ఎక్కడా 'శంకరయ్య' పేరును ప్రస్తావించరాదు.
శంక యేల భావసంకోచ మది యేల
కవితలల్లు పనిని ఘనత గూర్చు
రమ్యమైన ఫణితి రయమున నేర్పు న
య్య నిజముగను శంకరాభరణము.1

 శంకలన్ని దీర్చు సామర్ధ్యమును బెంచు
కడు మనోహరంపు క్రమత జూపి
రయము నేర్పు పద్య రచనంబున కనుడ
య్య సతతమ్ము శంకరాభరణము. 2

 శంకరాభరణము సత్కావ్య రచనకై
కడగువారి కెల్ల గతుల శుభక
రమగు భావమొసగు రమణీయ శబ్దశ
య్య సమకూర్చుచుండు నసదృశమయి. 3.

 అంశము- పెండ్లి వేడుక
ఛందస్సు- తేటగీతి
నాలుగు పాదాల మొదటి అక్షరాలుగా వరుసగా
‘వి - వా - హ - ము’ ఉండాలి.

వినుడు కమనీయమై యొప్పి యనుపమముగ
వాసి గలిగించు వధువుకు వరున కతుల
హర్ష దీప్తులు చిందించు నందరకును
మునిజనామోద మైనట్టి మనువు భువిని. 

విజ్ఞవరులార! కళ్యాణ వేదికపయి
వాద్యఘోషలు మిన్నంట వరుడు గనుడు
హర్షమున మంగళపు సూత్ర మంది యదిగొ
ముదిత మెడలోన ముడివేసె మోహనముగ.

వివిధ రకముల భోజ్యంబు లవిరళమగు
వారిజాక్షుల ముచ్చట్లు వాద్యగతులు
హరిత పత్రాలమాలలు పరిణయమున
ముదము గూర్చును సర్వథా మదిని దోచు.

 అంశము- ఉత్తరుని ప్రగల్భములు
ఛందస్సు- ఉత్పలమాల
మొదటి పాదం 1వ అక్షరం 'ఉ'
రెండవ పాదం 7వ అక్షరం 'త్త'
మూడవ పాదం 14వ అక్షరం 'రుఁ'
నాల్గవ పాదం 19వ అక్షరం 'డు'

ఉన్నత విక్రమాన్వితుడ, నుత్తర నామ సుశోభితుండ నే
గ్రన్నన జేరి యిత్తరిని గౌరవ సేనల జీల్చి గోకులం
బెన్న మరల్చి దెత్తునిదె యీరలు, పౌరులు కుందనేల నా
కన్నిట దక్షుడొక్క డిట నబ్బినచో రథచోదకుండుగాన్.


Posted by at No comments:

Tuesday 13 December 2016

నిషిద్ధాక్షరి


అంశం - రామాయణ సంబంధమైన ఏదైనా అంశం.

నిషిద్ధాక్షరములు - ఋ, ౠ, ఎ, ఏ, ఐ, ఒ, ఓ, ఔ అనే అచ్చులు, ఆ అచ్చులతో కూడిన హల్లులు. (అనగా అ, ఆ, ఇ, ఈ, ఉ, ఊ అనే అచ్చులు, ఆ అచ్చులతో కూడిన హల్లులను మాత్రమే ఉపయోగించాలి)

ఛందస్సు - ఏదైనా
కానలకు రాము నంపుము
మానితముగ భరతు నిపుడు మహికధిపతిగా
భూనాథ!యుంచు మంచును
దా నుడివిన దపుడు కాంత దశరథున కటన్. ౧. 
ఇది గాని దన్య మడుగుట
సుదతీ! యుచితంబు నీకు చూడుము నాకున్
ముదమిచ్చు ప్రాణ మాతడు
వదలుము హఠమంచు రాజు పలుకగ సతియున్. ౨.
వరమిచ్చి మాట దప్పుచు
నరపతి! పలుకంగ నిట్లు న్యాయం బగునా?
ధరణిని నిది గాకుండగ
నురుగుణ! యన్యంబు వలవ దున్నతచరితా! ౩.
అని పలికి రామచంద్రుని
తన వద్దకు పిలువ బంచి తన్వంగి కటా!
తనవాంఛ దశరథాధిపు
ఘనతరమగు నాజ్ఞ గాగ క్రమత న్నుడువన్. ౪.

గుణధాముడు శ్రీరాముం
డణుమాత్రము బాధపడక యది తనవిధిగా
ప్రణతులనిడి సంతసమున
క్షణ మాగక విపినభూమి జనినాడు గదా! ౫.

భూతనయ లక్ష్మణుండును
నాతని కనుచారు లగుచు నటవికి జనినా
రీతీరు జూచి జనకుం
డాతత దు:ఖాబ్ధి మునిగి రందరు నకటా! ౬.

అధికార వాంఛ జనులను
బధిరాంధుల రీతి మార్చు, బుద్ధిని గూల్చున్
బుధజన హితవాక్యంబుల
విధమును గాంచంగ నడ్డు విజ్ఞత గాల్చున్. ౭.

జయమగు దరశరథ సుతునకు
జయమగు వినయాది సకల సద్గుణమణికిన్
జయమగు సీతాపతికిని
జయమగు సర్వత్ర రామచంద్రున కవనిన్. ౮.
Posted by at No comments:
Subscribe to: Posts (Atom)