సమస్యాపూరణలు

"శంకరాభరణం" బ్లాగులో 

ప్రతిరోజు ఇవ్వబడే సమస్యలకు చేసిన  

పూరణలు.

దూరదేశ మేగి వారాంత మందున
త్వరితగతిని ఇంటి కరుగు చుండి
జాగు చేసి తంచు సతిజూపు చిట్టలు

కలను దలచి హృదయ కమల మలరె.  1.

ఔరా! యియ్యది భారమాయనుచు తానత్యంత సంరంభియై

శూరత్వంబున కార్తికేయుడఖిలస్రోతస్వినుల్ చేరినన్

హేరంబుండవగాహియై నిలువగా హ్రీయుక్తు, నో శక్తిమం

తా! రా రమ్మని బిల్చె శంకరుడు సంధ్యావేళ నుత్సాహియై.   2

మారుని గన్నతండ్రి, పలుమారులు రూపము మార్చు దిట్ట దై
త్యారి, రమాధవుండు, సకలామరభాగ్యవిధాయకుండు, బృం
దారకకోటి రక్షణకు తన్మయభావముతోడ నప్పుడున్
మారె నతండు సుందరిగ, మంజులవాణిగ, నద్భుతంబుగన్.   3.

నందనాఖ్యాబ్దమంతయు సుందరముగ

సమత మమతలు, హృదిలోన సాగునట్లు

నఖిలకామద! వరములీవయ్య, నంద

నందనా! నీకు వేవేల నతులొనర్తు.  4. 

శంకరార్యుల కధిక తేజస్సు మరియు

స్వాస్థ్యమందించి, సాహితీ సత్త్వమొసగి,

యఖిలభారక! కాపాడవయ్య, నంద

నందనా! నీకు వేవేల నతులొనర్తు.   5.

మహ్మదీయాధినాథుని మట్టిగరపి,

బాల్యదశయందె స్వారాజ్యభవన మవుర!

భోన్సలేశుడు నెలకొల్పె భువనమందు

చిరులతయె రావి చెట్టును చీరి యణచె    6.

శ్రద్ధయే మేలు బాల్యాన  చదువు మీద,

భువిని సంసారి కాత్మబంధువులపైన

మోహపాశమ్మె మేలు, సన్మునులకెల్ల

మౌనమే మేలు, బ్రహ్మపై ధ్యాన మున్ను.   7.

కమలదళాయతాక్షునకు, కార్ముకభంగమొనర్చినట్టి యా
సమధికశౌర్యయుక్తునకు, సాధుజనావనకార్యదక్షుకున్
విమలయశోవిశాలునకు, విస్ఫురతన్ వెలుగొందు రామధీ
రమణికి సీతతో జనకరాజొనరించెను పెండ్లి వేడ్కతో.   8.

నిరతము కర్మమార్గులయి నిత్యసుఖంబులు గోరు వారికిన్

హరిహరనామ సంస్మరణ మద్భుతరీతిని సల్పువారికిన్

స్థిరతను మోక్షసిద్ధికిక చిత్తము బ్రహ్మను జేర్చు ధ్యానతత్

పరులకు రామచంద్రుని వివాహము పుణ్యఫలప్రదంబగున్.   9.

కాంచుడు రామోద్వాహం

బంచితమగు యశములొసగు, నఘముల బాపున్

పంచును విభవము శుభకర

మంచు గని తరించి రెల్ల రా పర్వంబున్.    10.

అఘవిదూరుడు(విదారుడు) రాముడే యంచు నమ్మి,
ముక్తి గోరెడు శ్రీరామ భక్తులకును

రామనామమనినరక్తి, రాక్షసులకు

మహిని ప్రాణాంతకంబు దుర్మార్గు లగుట.   11.

మన్ను తిన్నావటంచును మందలించు
జనని కప్పుడు తననోట జగములన్ని
యఖిలభారకుడై చూపు నట్టి పరమ

పురుష గర్భమే సృష్టికి పుట్టినిల్లు.    12.

కలికి పలుకున చేబూని గరళమపుడు
కుక్షిలోనున్న జగముల రక్షగోరి
యుదరమునగాక, కంఠమందుంచు పరమ
పురుష గర్భమే సృష్టికి పుట్టినిల్లు.     13.

జనని కాగోరి వ్రతములు(పూజలు) జరిపి జరిపి
మాస నవకమ్ము గర్భాన మోసి యపుడు
జన్మనిచ్చును స్త్రీమూర్తి జగతి కవుర!

పురుషగర్భ మేసృష్టికి పుట్టినిల్లు?    14.

(పురుషగర్భము+ఏ సృష్టికి పుట్టినిల్లు?) 

జనని నాపుణ్యఫలమని సంతసించి,
మాసనవకమ్ము గర్భాన మోసి నంత
జననమందును మహిలోన జనుడు, పుణ్య
పురుష! గర్భమే సృష్టికి పుట్టినిల్లు.    15.

శంకరాత్మజు గొలువంగ చవితి గలదు,

సర్పరాజుకు చూడంగ చవితి  మరియు

నాగపంచమి వచ్చును, నవమి నాడు
రామకల్యాణ మిలలోన రమ్యముగను.     16.

నిమ్మచెట్టున కాయు దానిమ్మ లట్లె,
కందిపూతకు జూడ కాకరలు నిండు,
జగతి కలికాల మేదేని జరుగ గలదు

నాగ పంచమి వచ్చును నవమి నాడు.   17.

జాతి ధర్మంబు విడనాడి భీతి లేక
పాపపుణ్యాలు తలపక పరుగులిడుచు,
తిథులు వారాలు తారలు తెలియనపుడు(తెలియకున్న)
నాగపంచమి వచ్చును నవమినాడు.    18.

ధర్మపత్నియనియె దాసిని కోపాన

విధవ!యనుచు, పిలిచె విభుడు సతిని

రాగదోయి భామ! రవ్వంత వినుమీవు
తగదు పల్కుటిట్లు తగ్గుమంచు.     19.

వేదభూమిని వసియించు విజ్ఞులార!
భగవదాధారితంబులీ జగములన్ని,
సత్యమియ్యది నమ్ముడు శ్రద్ధతోడ

దైవశక్తిని, హరియించు దనుజబలము .     20.

హరిని దలచిన ప్రహ్లాదు డనఘుడయ్యె

సుఖములను గాంచె,  త్రికరణశుద్ధిగొలువ

దైవశక్తిని, హరియించు దనుజబలము

సకలశుభములు గలుగును శాశ్వతముగ.      21.

అనయము త్రికరణశుద్ధిగ

దనుజత్వము దల్పజేయు దారుణకృత్యా

లనుచితవాక్యాలెన్నడు

కనము, వినము, పలుకమనెడు జ్ఞానులకు నతుల్.   22.

మనపుట్టుక దుర్లభమిది

ఘనతను పొందంగ వలయు కర్మలవలనన్

కనుకన్ దుస్సంగతులను

కనము, వినము, పలుకమనెడి జ్ఞానులకు నతుల్.   23.

అదను చూపించి, సంతోష మెదను నింపి,

మలయమారుత మందించు మహితములగు

కౌగిలింతలే కవులకు ఘనతనొసగు

కావ్య సృష్టిని చేయించు క్షణములోన.   24.

లలిత పదముల భావజాలమ్ముతోడ

చేయబడినట్టి రచన సుస్థిరత నంద

సంతసంబున సద్యశ:కాంత యిచ్చు

కౌగిలింతలే కవులకు ఘనత నొసగు.   25.

రాముడనంతసత్వుడభిరామగుణాఢ్యుడు సీత కోరగా

నామహితాత్ము లక్ష్మణుని యచ్చట రక్షగనుంచి తానికన్

భామకు లేమకున్ సతికి వారిజనేత్రకు కంబుకంఠికిన్

హైమమృగంబు దెత్తునని యద్భుతరీతిగ బల్కెనప్పుడున్.   26.

నీమము దప్పి నిష్ఠురతనిండిన వాక్యములాడుచుండి తా
నామెకు మైత్రిజూపక యనాదరభావముతోడ సాధ్వియౌ

భామకు లేమకున్ సతికి వారిజనేత్రకు కంబుకంఠికిన్

కామితమందనీక బహుకష్టము గూర్చగరాదు భర్తకున్.  27.

ధామము చేరినట్టి పతిదైవము చెంతన నిల్చి, మాటలన్
ప్రేమను జూపి,  నీరమిడి, వీవనవీచుచు ధర్మపత్నియౌ

భామకు లేమకున్ సతికి వారిజనేత్రకు కంబుకంఠికిన్

స్వామిని సేదదీర్చి పరిచర్యలు చేయుట ధర్మమెప్పుడున్.  28.

నామదిదోచినట్టి నిజనాథుడె సర్వశుభప్రదాత, స
ర్వామరతుల్యుడంచు, సుమభాసురభావముగల్గియున్నదౌ

భామకు లేమకున్ సతికి వారిజనేత్రకు కంబుకంఠికిన్

ధీమణికెల్లకామనలు దీరును చేరును సౌఖ్యసంపదల్.    29.

రాక్షసత్వాన సభకీడ్చి రభస చేయు
దుస్ససేనుని చర్యకు ద్రుపదపుత్రి

బెదరె, దుశ్శాసనుంగని భీముడపుడు

రౌద్రముననూగి(వాని) చంపగ ప్రతిన బూనె.    30.

ప్రాపంచికవిషయములే

పాపములకు మూలములగు, పశుపతి పూజల్,

శ్రీపతి సంస్మరణంబులు

పాపంబుల దొలగజేసి భక్తుల గాచున్.     31.

సీతను అపహరించి తెచ్చిన రావణునితో విభీషణుడిలా అంటున్నాడు.

భూపా! స్త్రీహరణంబులు

పాపములకు మూలములగు, పశుపతి పూజల్,   

నీపరనైష్ఠికత్వము

లేపాటివి, నిన్నుగూల్చుటిది సత్యమనెన్.      32.

రేపైనా, మాపైనా

పాపములకు మూలములగు, పశుపతిపూజల్

చేపట్టని దుష్కర్ముల

కాపురములు, సుఖమయంబు కాబోవెపుడున్.    33.

వనచరులకు ఖేచరులకు

ఘనులౌ సన్మునులకింక ఖద్యోతునకా

యనిలున కమరులకైనను

కనరాని విశేషములను కవి కాంచు గదా!  34.

ధనరాశులు వెచ్చించియు

ఘనయశములు పొందియైన, కాలత్రయమున్

కనగల శక్తిని కలిగియు

కనరాని విశేషములను కవి కాంచు గదా!   35.

సకల శుభములు గల్గును, చదువులబ్బు

నమ్మి యా కాణిపాక గణపతినిగన,

నింద లొదవును గాదేమి నియతిదప్పి

చందమామను చూచిన చవితినాడు.    36.

భ్రాత సీతను దెచ్చి పాపమును జేసె
నాకు నికమీద నసురగణపతిని గన
నింద లొదవును గాదే? యని రఘురాము
జేరెను విభీషణుడు శీఘ్రముగను   37.

పతినింద గల్గించు పరమ సుఖమ్ము- అనుదానికి పూరణ(ద్విపద)
అతిపారుషత్వంబులవి యెప్పుడైన
వెతలు పుట్టించును విజ్ఞత నడచు,
అతివరో! వినుమమ్మ యాత్మలోనైన
సతుల కేవేళను సలపంగ రాదు

పతినింద, గల్గించు పరమ సుఖమ్ము

పతిపాదసేవయే పత్నికెల్లపుడు
సుతులను, గతులను, నుతులింక నొసగు
సతతమైశ్వర్యంబు చక్కగా నిచ్చు
మితిమీరబోకంచు మిగుల వత్సలత
సుతకంత బోధించె సుదతి యొక్కర్తె.      38.

సతము హాయియొసగు సంతోషమందించు

శాంతమూర్తియగుచు కాంతులొసగు,

చేరి సత్వమంద జేయుశీతకరుని

కరము కరము మోదకరము గాదె.  39.

అర్థులరుదెంచి యాచింప ననవరతము

నాస్తిశబ్దంబు బలుకక వస్తుతతిని

కొసరి సంతోషమందుచు నొసగెడునర(నృప)

వరునికరము కరము మోదకరము గాదె.   40.


ఉత్సాహ

అరసి భాగ్యనగరదీప్తు లాతపార్తియుక్తులై

దరినిజేరి సేదదీర దలచి టేంకుబండుపై

స్థిరతగోరువారికా హుసేనుసాగరంపు శీ

కరము కరము మోదకరము గాదె సంధ్యవేళలన్(ఎల్లవేళలన్)  41.

శంకరాభరణంబున సంతసముగ

పూరణార్థమైయొసగిరి  సౌరులొలుక

క్రాంతి కల్పనల దలచి - క్రాంతి యనగ

కవుల కల్పన గద యంచు క్రమము గాను.   42.

క్రమత భానుండు మేషాది రాశులందు

ఘనత జేరుటె భువిని సంక్రాంతి యనగ

కవుల కల్పన గదయిక వివిధగతుల

జపము తపములు నిష్ఠతో జరుపుటెల్ల.     43.

తిరుమలేశుని దర్శించు నరులకిలను

మోదకరమైనదేదన్న ముచ్చటైన

బోడిగుండంట, జడలేమొ బోలెడంట

సకలశుభములు గూర్చెడి శంకరునకు  44.

(సకలశుభముల నొసగెడు శంకరునకు)

పుడమి కేతెంచు గంగకై జడలు విప్పె

భక్తులకుగాను లింగరూపంబు దాల్చె

భవుని లీలను వర్ణింపవచ్చు నిట్లు

బోడిగుండంట, జడలేమొ బోలెడంట.   45.

భాగ్యమడగించి, కీర్తి సంపత్తి గూల్చి,

నష్టముల గూర్చునట్టిది నరుల కిలను

కోపమే, భూషణము నీతికోవిదునకు
శాంత మటుపైన మధురోక్తి సంపదయును.    46.

అనయము సుఖదంబౌనిక

హనుమంతుని వేడుకొనిన నాయువు, దీయున్

మనమున గల వెతలన్నియు

ఘనయశములు గల్గునింక కైవల్యంబున్.   47.

కనగలము సద్యశంబులు

హనుమంతుని వేడుకొనిన, నాయువు దీయున్

ఘనతకు చేటొనరించును

మనకర్మలె, మానకున్న మహి దుర్బుద్ధుల్.    48.

అల్లసానివార లద్భుతమైనట్టి

మనుచరిత్రకర్త, మంచన గద

సరళమై వెలుంగు చక్కని కేయూర

బాహు చరితకింక భవ్యముగను.   49.

అసమానధీశాలి యలసాని పెద్దన్న

          కవిరాజు రచియించు గ్రంథమేది?

కావ్య సృష్టిని జేయు కవివరుండేమౌను

          రచనపట్లను తాను రమ్యముగను?

కీర్తినందించిన కేయూరబాహ్వాఖ్య(బాహుని)

          చరితంబు బలికిన జాణ(డె) యెవరు?

హనుమంతునకు జూడ నాయుధం బదియేది

          భాగ్యశాలికి రామభక్తునకును?

పైన చూపబడిన ప్రశ్నలన్నింటికి

వరుసమారకుండు సరణి నిట్లు

ఉత్తరంబులగును చిత్తంబులలరించు

మనుచరిత్ర, కర్త, మంచన, గద.   50.

భక్తి భరితుండు భరతుండు పాదుకలనె

హర్షమును బొంది రాముడే యంచు దలచి

గద్దె నెక్కించి పాలించి ఘనత నందె,

ధరను చెప్పునకు లభించె చెరకు తీపి.    51. 

బట్టలకు దేహరక్షణ భాగ్య, మికను

పాదరక్షణభారంబు మేదిని పయి

నరయ చెప్పునకు లభించె, చెరకుతీపి

వలెను మధురమా రెండింటి భవము జూడ.  52.

కథకుడనెడి యశము పొందు, ఘనత నందు
కరము తన్మయ భావాన హరిని దలచి
పది కథలు చెప్పగలవాడె, పండితుండు
భావ మాధుర్యమును గాంచి భళిర! యనును.  53.

వేదశాస్త్రాలు చదివిన విజ్ఞుడైన
ఘనత నందగ లేడు ప్రస్తుత కాలమందు
మాయ మాటలు బలుకుచు మమత జూపి
పది కథలు చెప్పగలవాడె పండితుండు.  54.

పచ్చి గడ్డిని తినిపించి పగలు రాత్రి
కుడితి త్రాగించి దరిచేరి కూర్మితోడ
మేను కడిగెను గేదెకు, దాని పొదుగు(చన్ను)
చేప, చన్నులలో బాలు చెంబె డుండె.   55.

నిపుణుండౌ మాంత్రికు డొక

డుపకరణము బూని చూపె ఒప్పుగ చిత్రా

లపుడాతని మహిమలలో

విపరీతపు బులుసుకూర విస్తరి మ్రింగెన్.   56.

ఉపవనమున వంటలతో

నపుడే బాలికలు క్రీడలాడుచు నుండన్

కపి యొక్కటి యటుగాజని

విపరీతపు బులుసు, కూర, విస్తరి మ్రింగెన్.   57.

అగ్రేసరుడై యరుల

న్నిగ్రహ మొనరించినట్టి నిర్మలమతి నో

కుగ్రామంబున శిలయగు

సుగ్రీవుని యెడమకాలు శునకము గఱచెన్.   58.

ఆగ్రహరహితుండాతడు

విగ్రహమా సుందరంబు, వీధిని దిరిగే

అగ్రేసర నామము గల 

సు’గ్రీవుని’ యెడమకాలు శునకు గఱచెన్.   59.

రామచంద్రుండు సదయుండు రాఘవుండు,

సకలసద్గుణ సంపన్న జనకతనయ

కరుణనెప్పుడు జగములగాచు వారి

పాదరసమన్న తీయని పానకమ్ము.   60.

బహుదుర్గతులను గనునిక

మహిళను దూషించువాడు,  మాన్యుడు జగతిన్

మహితాత్ముండన బరగును

మహిళను పూజించువాడె మహి నెల్లపుడున్.   61.

పాండుతనయుల మించిన పాపులెవరు

కనుడటందురు ప్రజలం రనుజులార! 
రండు శాంతంబె వలయు కౌరవుల పట్ల
తగ్గుడంచును వారించె ధర్మజుండు.   62.

దేశరక్షణ బాధ్యత తీసుకొనియు
బాసలలనాడు దీటుగ జేసియుండి
నిధులు మ్రింగుటె పనియను నేత నెప్పు

డేడు కొండల వాడు కాపాడలేడు.   63.

బొంకులాడెడు వానిని, శంకలేక
పాపకృత్యాల కొడిగట్టి బహుళగతుల
గురుని దూషణ జేయుచు దిరుగువాని

నేడుకొండలవాడు కాపాడలేడు.  64.

ముందు వెనుకలు చూడక మూర్ఖులగుచు
రాజమార్గాన నంధులై రయము మీరి
బండ్లు నడిపెడి మత్తుల ప్రాణవాయు
వేడు కొండలవాడు కాపాడలేడు.    65.

కారణజన్మురాలు, బహుకష్టములందిన దీమె గాన నో
ధీరగుణాభిరామ! విను దివ్యచరిత్రయు నమ్ము నీవికన్
చేరు మయోధ్య కీమెనిక చేకొని యంచును పుష్పసంతతుల్(వర్షముల్)

జార గుణంబు గల్గుసతి, సాధ్వియటంచు నుతించి రెల్లరున్.   66.

ఆ రమణీలలామ హృదయంబున నిండిన బాధనంతటన్
భూరమణుండు కిమ్మనక, పోల్చకనుండుట గాంచి యీమెకె
వ్వారలు దిక్కటంచు బహుభంగుల చింతిలి యశ్రుబిందువుల్ 
జార  గుణంబు గల్గుసతి, సాధ్వియటంచు నుతించి రెల్లరున్.   67.

చోరుడీతడు వస్త్రాపహారి యనుచు

బహువిధంబుల కృష్ణుని బలుకు చుంద్రు(డ)

బుద్ధిహీనులు, మ్రొక్కిరి మురహరునకు
తన్మయత్వాన విజ్ఞులు ధన్యులగుచు.  68.

భగవదారాధనంబును, పగలు రాత్రి 
దానధర్మాలు చేయుచు ధన్యుడగుచు
స్వర్గసుఖములు గోరెడు భర్తృదివిజ
వారకాంతా విమోహమున్ భార్య మెచ్చె.    69.

చోరుడొకరాత్రి యింటను దూరి నపుడు
మగడు లేకుంట తానేమొ మగువ యగుట
శక్తిగా మారి "శంకర! సకలభువన
భర్త!" యనుకొని, దొంగను బాదె నతివ.   70.

కావ్యనిర్మాణ దక్షులు ఘనులు వారు

కాళిదాసాదు, లెవ్వరు కవులు గారు

పద్యరచనకు పలుపాట్లు పడెడువార

లవని నాబోంట్లు మరి కవిబ్రువులు నిజము.  71.

గీర్వాణభాషలో కీర్తినందినయట్టి
          కవివరేణ్యులు కొంద రెవరటన్న?
తలుపు చప్పుడు విన్న పలికెదరేరీతి
          ఇంట నున్నట్టివా రెప్పుడైన?
కావ్యాలు రచియించి ఘనత కెక్కినవారి
          నిలలోన నేమందు రింపుగాను?
గౌరవార్థంబంచు పేర్లకు చివరలో
          చేర్చుమాటది యేది చెప్పుడనిన,
వరుస నీప్రశ్న లన్నింటి కరయ నింక
సుందరంబైన ఉత్తరం బిందె గలదు,
కాంచు డదియెట్లొ మిత్రులు క్రమముగాను

కాళిదాసాదు, లెవ్వరు, కవులు, గారు.

(కాళిదాసాదులు, ఎవ్వరు?, కవులు, గారు)   72.

తారకమంత్ర మెయ్యదియొ, ధర్మము నిల్చునొ, నిల్వదోగదా

ధీరత గల్గి దేశమున దివ్యసుఖంబులు గూడునా యికన్

భారతమందు నేడు పరిపాలకవర్గము జూడ పెక్కురున్

జారులు చోరులున్, కుటిలచారులు, దుష్టులు దుర్మదాంధులున్.  73.

ఘోరములైన పాపములకోట్లు హరించును, కీర్తి బెంచు మా

కోరికలన్ని దీర్చునని కోరి భజింపగ వేంకటేశునిన్

చేరెడువారు కేవలసుశీలురు, భక్తులె గాదు చూడగా

జారులు చోరులున్, కుటిలచారులు, దుష్టులు దుర్మదాంధులున్.  74.

తొండ ఘీంకరించెఁ దొండమెత్తి.

ఉత్సాహ-

అడవిలోని మృగములన్ని యచట సభను చేయగా

మిడిసిపాటు తోడ వచ్చి మీదదూకె మధ్యలో

దుడుకు తొండ, ఘీంకరించెఁ దొండమెత్తి దన్తి యా
గడుసుదాని చర్యకపుడు కార్యదర్శి కావునన్.    75.

కలియుగాన నేడు కనుడెన్ని వింతలో

ధరణిమీద చేప పరుగు లిడెను,

మేక లెగురు చుండె నాకాశ వీధిలో

తొండ ఘీంకరించెఁ దొండమెత్తి.  76.

పాము మాటలాడె పలుమార్లు మనిషితో

తేలు ప్రజల కెంతొ మేలు చేసె

తొండ ఘీంకరించెఁ దొండమెత్తియటంచు

కట్ట వచ్చు కథలు కలియుగంబు.   77.

అయ్యవారిని గని నవ్వె యాచకుండు.

చేయి వణకించి దానంబు చేయబోక

మాయమాటలు పల్కుచు మమత జూపు

నట్టి పిసినారి తనమున దిట్టయైన

అయ్యవారిని గని నవ్వె యాచకుండు.  78.

బంటు యజమాని తోనిట్లు పలుకు చుండె

రచ్చబండకు పెద్దలు వచ్చినారు

సాయ మొకకొంత వీనికి చేయబోకు

డయ్య! వారిని గని నవ్వె యాచకుండు.   79.


కోయ, వాడు గొట్టెఁ గుపితుడగుచు.

తోటలోన జేరి తుంటరి బాలుండు

చెట్టునెక్కి మిగుల దిట్ట యగుచు

కాపు(చు) వాని యునికి గాంచక పండ్లను

కోయ, వాడు గొట్టెఁ గుపితుడగుచు.  80.

నెత్తిమీద నాల్గు నెమలీకలను గట్టి

ఆకులలదియున్న కోకఁ జుట్టి

తిరుగువాని బాలురరయుచు నవ్వంగ

కోయవాడు గొట్టెఁ గుపితుడగుచు.  81.

ఏడువందలనిన నెక్కువగున? 

శంకరాభరణంబు సాహిత్య దీప్తికై

          చేయుచుండెను గాదె సేవలెపుడు,

దాని నిర్వాహకుల్ ధన్యులీ శంకరుల్

          పూరణల్ నిత్యంబు గోరుచుండి

పద్యపాదము లెన్నొ ప్రతిరోజు ప్రకటించి

          రచనలన్నింటికి రాత్రి పగలు

మార్గదర్శన జేసి మమతతో జ్ఞానంబు

          పంచి పెట్టుచు నుండ బహువిధాల

ఆ.వె.

పద్యరచన చేయు పద్ధతుల్ మెలకువల్

నేర్వ గల్గినాము, నిత్యమిట్లె

సాగుచుండ వలెను సాహితీ వ్యాసంగ

మేడువందలనిన నెక్కువగున?   82.

"హాలసార్వభౌము"డలనాడు ప్రచురించు

సప్తశతములైన సత్కథలను

చదువువార లెంతొ సంతోషమందరే

ఏడు వందలనిన నెక్కువగున?   83.

అందఱు నందఱే మఱియు నందఱు నందఱె యందఱందఱే

 కొందరు స్వార్థపూరితులు, కొందరు చోరకళాప్రవీణులున్

కొందరు దుర్మదాంధులిక కొందరు దుష్టులు, ధర్మదూరులున్

కొందరు ప్రాంతవాదులిట కూడిన నేతల తీరు చూడగా

నందఱు నందఱే మఱియు నందఱు నందఱె యందఱందఱే  84.

అధిక రక్తపుపోటు సౌఖ్యమ్ము గూర్చు

క్రోధ మనియెడి శత్రువు కువలయమున
కీర్తి నడగించు, కలిగించు నార్తి మరియు

నధికరక్తపుపోటు,  సౌఖ్యమ్ము గూర్చు

శాంతగుణమది చూడగ జనుల కెపుడు.     85.

అణచివేయును శక్తుల నధిక రక్తపుపోటు
          సౌఖ్యమ్ముగూర్చునా జగతిలోన?
జవసత్వములు ద్రుంచి సారహీనుని జేయు,
          నంతర్గత వివేక మణచివేయు,
వ్యాధులెన్నింటినో వరుసన బుట్టించి
          కుప్పగూల్చును దేహ మప్పటికిని
తృప్తి చెందగ లేక దీప్తులు హరియించి
          జీవచ్ఛవంబుగా జేయు నరుని
బహువిధంబులుగా నిట్లు పలుక నేల?
దాని మించిన పోటొండు ధరణిలోన
కాన రాబోదు మరి పగవాని కైన
నధికరక్తపు పోటెప్పు డంటరాదు.   86.

సినిమాలను జూచువాడు శ్రీమంతుడగున్.

అనయము భక్తిపరుండై
ఘనముగ జగదంబఁ దలచి కంజాన్వితమౌ
మునిజనహృదయాంతర్వా
సిని మాలనుఁ జూచువాడు శ్రీమంతుడగున్.  87.

పెన్నిధులు గల్గి సుఖియించు పేదవాడె.

సర్వలోకైకమాతయై జనుల కెపుడు
సిరులు పంచెడు జగదంబ చిత్స్వరూప
సన్నిధిని జేరి భక్తితో సన్నుతింపఁ
బెన్నిధులు గల్గి సుఖియించు పేదవాడె.  88.

శనిపట్టిన వారలకగు సకల శుభంబుల్ 

ఘనమౌ రుద్రప్రశ్నము

మనమును సుస్థిరముజేసి మరువనివారై

యనయము పఠియించినచో

శనిపట్టిన వారలకగు సకల శుభంబుల్   89.


 పరపురుషునికై  తపింపవలె  సతి యెపుడున్.

సరసుండై, సద్గుణుడై

యరుసంబున దీనజనుల నాదుకొనంగా

నిరతము శ్రమియించు కృపా

పరపురుషునికై  తపింపవలె  సతి యెపుడున్.  90.

నాలుగైదు కలుప నలువదయ్యె.

ముదముతోడ వ్రాసి ముప్పదియారును

కోరి ముప్పదైను వేరుగాన

వరుస మారకుండ వాటితో నటుపైన

నాలుగైదు కలుప నలువదయ్యె.  91.

గట్రాచూలికిఁ దనయుడు కందర్పు డగున్.

కట్రా వైష్ణోమాతా!

ఈట్రిక్కును వింటివమ్మ! ఈశ్వరి! నేడున్

మెట్రోయుగధర్మముచే

గట్రాచూలికిఁ దనయుడు కందర్పు డగున్.  92.

ఓ ట్రంకుల రామయ్యా!

ఈ ట్రీల చికిత్సలేల? ఇప్పటికైనన్

పట్రా యాపిల్, ద్రాక్షలు

గట్రా  చూలికిఁ దనయుడు కందర్పు డగున్.  93.

పందిరిమంచమున ముండ్లు పరచుటె మేలౌ

నిందలు సరికాదెప్పుడు

పందిరిమంచమున, ముండ్లు పరచుటె మేలౌ

చందం బెరుగక సతులను 

బందీలను చేయువారి పథముల యందున్.  94.

పందిరి మంచమున ముండ్లు పరచుటె మేలౌ

నిందలు సరికాదెప్పుడు

పందిరి మంచమున, ముండ్లు పరచుటె మేలౌ

చందం బెరుగక సతులను
బందీలను చేయువారి పథములయందున్.  95.

తప్పు లెన్నువాడె గొప్పవాడు.

విమలమతిని సఖుని వెతలలో దరిజేరి
పాలుపంచుకొనుచు పలుకరించి
సతము హితముగోరి సదసత్తు దెల్పుచు
తప్పు లెన్నువాడె గొప్పవాడు.   96.

మూర్ఖుడతడు రాజపూజితుండు

జానపదులు పల్కు సంగతులను బట్టి

మూర్ఖుడతడు, రాజపూజితుండుఁ

గాళికృపను బొంది కవికులగురుడయ్యె

కాళిదాససుకవి క్రమముగాను.   97.

పుత్రుడ నేఁ గానటంచు పుత్రుడు పల్కెన్.

"ఛత్రపతి" చిన్నతనమున

చిత్రముగా వచ్చి నిలిచి జిజియాంబికతో

శత్రుతురుష్కుల నణచక

పుత్రుడ నేఁ గానటంచు పుత్రుడు పల్కెన్.  98.

 రంకునేర్చిన చిన్నది బొంకలేదు.

రంకునేర్చిన చిన్నది బొంక - లేదు

దాని కేరీతి సౌఖ్యంబు ధరణిలోన

భావి సద్గతులుండవు భాగ్యరేఖ

తొలగిపోవును కాదని దూరముగను.   99.

కైకవిభుడు రాఘవుండు కాపాడు మిమున్

శ్రీకరుడున్, సద్గుణముల
కాకరుడౌ రామచంద్రు డఖిలాఘములన్
పోకార్చెడి ఘను డా లో
కైకవిభుడు రాఘవుండు కాపాడు మిమున్  100.